Nüshalarda “mur-ı natuvan” (güçsüz karınca), imzasında “El-fakir Sinan Sermamaran-ı Hassa”; beyzi mührünün ortasında imzasında “El-fakirü’l-hakir Sinan”; kenarında ise: “Ser mimaran-ı hassa müstemend Bende-i miskin kemine dermend” (Fakir, aciz, hassa sermimaranı dertli, değersiz, miskin bendeleri) ‘diye kendini tanıtan Mimar Sinan..
Hey gidi koca Sinan…
Eûzubillâhimineşşeytânirracîm, Bismillâhirrahmânirrahîm.
1) Allahumme Yâ Hayyû, Yâ Kayyûm, bike tehassantu fahmin-î bi himâyet-î kifâyet-î vikâyet-î hakîkat-î burhân-î hırz-î emân-î “Bismillâhi” (Fatiha/1)
2) Ve adhilnî Yâ Evvelû, Yâ Ahirû, meknû’el ğaybî sırr-ı dâiret-î kenz-î “Mâşâallâhû lâ kuvvete illâ bîllahî” (Kefh/39)
3) Ve esbul a’leyye Yâ Halîmu, Yâ settâru, kenef-e setr-i hicâb-î sıyânet-î necât-î “Vea’ tesımû bihablîllâhi” (Alî İmrân/103)
4) Vebnî Yâ muhîtû, Yâ Kâdiru, a’leyye sûre emân-î ihâtat-î mecd-î surâdik-î i’zz-î a’zamet-î “Zâlike hayrûn zâlike min âyâtîllâhi” (A’raf/26)
5) Ve ei’znî Yâ Rakıbû, Yâ Mucîba, vahrusnî fi nefsî ve dînî ve ehlî ve mâlî ve veledî, ve dârî, fein vâlidî bi kelâet-î iğâset-î lâzet-i “Ve mâ hum bi darrine bihî min ahadin illâ biiznîllâhi” (Bakara/102)
6) Ve kınî Yâ mâniû’, Yâ Nafiû’, bi âyatike ve esmâ-îke ve kelimât-ike şerr-eşşeytân vessultan ve zâlimin ve cebbârin biğa a’leyye “Ahâzetuhû ğâşiyetun min a’zâbîllâh” (Yusuf/107)
7) Ve neccinî Yâ Muzill, Yâ Muntekim, min a’bîdîke-zzâlimin el bâğine a’leyye ve e’vânîhîm fe in hemme lî ahadun minhum bi sûin hazelehûllâhû ve hateme a’lâ semîhî ve kalbihî ve cea’le a’lâ basarihî ğişâveten “Femen yehdîyhî min ba’dillâh” (Casiye/23)
8) Vekfinî Yâ Kâbiz, Yâ Kahhâr, hadîa’te mekr-îhîm vardudhûm a’nnî mezmûmîne medhûrîne bi takhsîr-î tağyîr-î tedmîr-î “Fe mâ kâne lehû min fi’etin yensurûnehû min dûn’îllâh”. (Kasas/81)
9) Veeziknî Yâ Subbûh, Yâ Kuddûs, lezzet-e munâcât-i “Akbil velâ tehaf, inneke minel’âminîne bi fadzîllâhi”. (Kasas/31)
10) Ve ezikhûn Yâ Dârr, Yâ Mumît, nikâl-u vebâl-î zevâl-î “Fe kuti’a dâbir’ul kavm’illezîne zalemû, velhamdulillâhi rabb’il â’lemîyn” (En’am/45)
11) Ve eminnî Yâ Selâm, Yâ Mu’min, savlet-e cevletti devlet-îl âdâ-î bi ğayât-î bidâyet-î ayet-î “Lehum’ul buşrâ fi’l hayâtiddunyâ ve fil’âhiretî lâ tebdîle likelimâtillâh” (Yunus/64)
12) Ve tevvicnî Yâ A’zîm, Yâ Muiz’zzu, bi tâc-î mehâbet-î kibriyâ-î celâl-î sultân-î melekût-î i’zz-i a’zamet-î “Ve lâ yahzunke kavluhum, inn’el İ’zzete lillâhi’ (Yunus/65)
13) Ve elbisnî Yâ Celîl, Yâ kebir, hila’t-e celâl-î ikbâl-i ikmâl-î “Felemmâ ra’eynehû ekbernehû ve kataâ’ne eydiyehunne ve kulne hâşa lillâhî” (Yusuf/31)
14) Ve elki Yâ A’zîz, Yâ Vedûd, a’leyye mahabbeten minke hettâ tenkâd ve takhda’ lî bihâ kulûb-u i’bâd-îke b-il mahabbeti ve-l mea’zzeti ve’l meveddeti min ta’tîf-î teltîf-î te’lîf-î “Yuhibbûnehum kehubbîllâh, vellezîne âmenû eşeddu hubben lillâh” (Bakara/165)
15) Ve Azhîr a’leyye Yâ Zâhiru, Yâ Bâtınu, âsâr’u esrâr-i envâr-î “Yuhibbuhum ve yuhibbunehû ezilletin a’lâl mu’minîne ei’zzetin a’lâl kâfirîne yucâhidûne fî sebilillâhi” (Maide/45)
16) Ve veccih Allahumme Yâ Samed, Yâ Nûr, vechî bi safâ-î cemâl-î uns-î işâk-î “Fein hâccûke fekul eslemtu vechiye lillâh” (Âl-i imrân/20)
17) Ve cemmil’nî Yâ Bedîa’-ssemâvati ve’l arz Yâ Zelcelâli ve’l ikrâmi bi’l fesâhati ve’l belâğeti ve’l berâti “Vehlul u’kdeten min lisânî yefkahû kavlî” (Taha/27)
18) Bi rikkat-î ra’fet-î rahmet-î “Summe telînu culûduhum ve kulûbuhum ila zikrîllâhi” (Zumer/23)
19) Ve kallidnî Yâ şedîd’el betşi Yâ Cebbâru, Yâ Kahharû, seyf’ul heybeti veş’şiddeti ve’l kuvveti ve’l mena’ti min be’si ve ceberût’î i’zzet’i “Ve me’nnasru illâ min i’ndi’llâhi” (Enfâl/10)
20) Ve edim a’leyye Yâ Bâsit, Yâ Fettâh, behcet’e meserret’i “Rabbişrah lî sadrîy ve yessirlîy emrî” (Tâ’hâ/25-26)
21) Biletâf’î a’vâtif’i “Elem neşrahleke sadrak” (İnşirâh/1)
22) Ve beşâirî “Yevmeizin yefreh’ul mu’minûne bi nasr’îllâh” (Rum/4,5)
23) Ve enzil’illâhumme Yâ Lâtîf, Yâ Raûf, bi kalbîy’el îmâne ve’l itminâne vessekînete liekûne min’ellezîne âmenû “Ve tatmainnu kulûbuhum bi-zikr’îllâh” (Ra’d/28)
24) Ve efriğ a’leyye Yâ Sabûr, Yâ Şekûr, sabr’ellezîne tedarra’û bi sebât’î yakîn’î temkîn’î “Kem min fietin kalîyletin ğalebet fieten kesîreten bi’iznîllâh” (Bakara/249)
25) Vahfeznî Yâ Hafîz, Yâ Vekîl, min beyn-i yedeyye ve min halfî vea’n yemînî ve a’n şimâlî ve min fevkî ve min tahtî bi vucûd-î şuhûd-î cunûd-î “Lehû mua’kibâtun min beyn’î yedeyhî ve min halfîhî yahfizûnehû min emrîllâh” (Râd/11)
26) Ve sebbit Allâhumme Yâ Sabitu, Yâ Kâimû, Yâ Dâimû, kademeyye kemâ sebeteel kâile “Ve keyfe ehâfu mâ eşrektum ve lâ tehâfûne ennekum eşrektum billâh” (En’am/81)
27) Vensurnî Yâ ni’m’el Mevlâ ve Yâ Ni’me’nnasîr, a’lâ a’dâî nasr’ellezî kîle lehû “E’tet’tehizunâ huzûven kâle e’ûzu billâh” (Bakara/67)
28) Ve eyyidnî Yâ Tâlib, Yâ Ğalib, bi te’yîd’î Nebiyy’ike Muhammedin Sallallahû A’leyhî ve Sellem el-mueyyedi bi’ta’zîz’î tevkîr’î “İnnâ erselnâke şâhiden mubeşşiren ve nezîren litu’minû billâh” (Fetih/8-9)
29) Ve ek fînî Yâ Kâfî, Yâ Şâfî, el ada vel esvâi vel edvâi bi a’vâid’i fevâid’i “Lev enzelnâ haz’el Kur’âne a’lâ cebelin lareeytehû hâşia’an mutesaddian min haşyet’illâhi” (Haşr/21)
30) Ve emnin a’leyye Yâ Vehhâb, Yâ Rezzâk, bi husûl-î vusûl-î kabûl-î teysî-î teshîr-i “Kulû veşrebû min rizkîllahî” (Bakara/60)
31) Ve fevellenî Yâ Velî, Yâ A’lîy, bil’vilâyeti vel i’nâyeti verriâ’yeti ves-selameti bi mezîd-î îrâd-î isâ’d-î imdâd-i “Zalike min fadzlîllâhi” (Yusuf/38)
32) Ve ekrimnî Yâ Ğâniyy, Yâ Kerîm, bis seâ’deti ves’siyâdeti vel kerâmeti vel mağfireti kemâ ekremte ellezîne yeğuddûne asvâtehum i’nde Rasûlûllâh ve tub a’leyye Yâ Tevvab, Yâ Hekîm, tevbeten nesûhen liekûne min’ellezîne “İzâ fea’lû fâhişeten ev zalemû
enfuusehûm zeker’ûllâhe festağferû lizunûbîhim ve men yağfir’uzzunûbe illâllah” (Al-i İmrân/135)
33) Ve el zimnî Yâ Vâhid, Yâ Ahâd, kelimet’et takvâ kemâ elzemte Habîbeke Muhammeden Sallâllâhu A’leyhi ve Selleme haysu kulte “Fea’lem ennehû lâ ilâhe illâllâh” (Muhammed/19)
34) Ve ahtim lî Yâ Rahman, Ya Rahîym, bi husn’î hâtımet’ennâcîne ver râcîne “Kul yâ i’badiyellezîne esrefû a’lâ enfusihîm lâ taknetû min rahmet’îllâh” (Zumer/53)
35) Ve eskinnî Yâ Semî, Yâ Karîb, cennâti a’dn’ın yui’ddet lil muttekîn “Da’vâhum fihâ subhâneke’llahumme ve tahiyyatehum fîha selam ve âhiru da’vâhum enilhamdu lillâhi rabbilâlemiyn” (Yunus/10)
SON DUA
Yâ Allâhû, Yâ Allâhû, Yâ Allâhû,
Yâ Rabb, Yâ Nâfi, Yâ Mânî,
Yâ Rahmân, Yâ Rahîm.
Es’eluke bi hurmetî hâzîhîl Esmâi vel Âyâti vel kelimâti sultanen nasîran ve rızkan kesîren ve kalben karîren ve kabren munîren ve hisaben yesîren ve ecren kebîren ve Sallallâhu Â’lâ Seyyidinâ Muhammedin ve A’lâ Âlîhî ve Sahbihî ve selleme tesliman kesîran
adede halkike ve midâde kelimâtike ve muntehâ rahmetike.
Allahumme innî kad âveytu ileyke ve men evâ ilâ ruknin şedîdîn. Ve selamun a’l-al murselîne velhamdu lillâhi rabbil â’lemîne.
«Elem neşrah leke sadrak. Ve veda’nâ anke vizrak. Ellezî enkada zahrak. Ve rafa’nâ leke zikrak. Fe inne meal usri yusrâ. İnne meal usri yusrâ. Fe izâ ferağte fensab. Ve ilâ rabbike ferğab.» (İnşirah Sûresi)
Not: Son Dua’nın en sonunda bulunan parantez içersinde olan İNŞİRÂH sûresi 3 defa okunacak sonra da aşağıdaki Salavât-ı Şerif’e okunacak.
Salavât-ı Şerife:
Allahümme salli a’lâ seyyidinâ ve mevlânâ Muhammedin salâten tuhillu bîhâl u’kede ve tuferricu bihalkerbe ve teşrehu bihâ-s sudûre ve tuyessiru bîhâ-l umûre fi-ddunya vel âhireti ve a’lâ âlîhî ve sahbîhî ve sellem
(Görsel: Şühedâ-i Kerbelâ’nın esâmîsi)
G
Çıktım erik dalına anda yedim üzümü
Bostan ıssı kakıdı der ne yersin kozumu.
Kerpiç koydum kazana, poyraz ile kaynattım
Nedir diye sorana, bandım verdim üzümü.
İplik verdim çulhaya sarıp yumak etmemiş
Becit becit ısmarlar gelsin alsın bezini.
Bir serçenin kanadın kırk katıra yüklettim
Kırk çift dahi çekmedi kaldı şöyle yazılı.
Bir sinek bir kartalı kaldırdı urdu yere
Yalan değil gerçektir ben de gördüm tozunu.
Bir küt ile güreştim elsiz ayağım aldı
Anı da basamadım göyündürdü özümü.
Kaf Dağından bir taşı şöyle attılar bana
Öğlelik yola düştü bozayazdı yüzümü.
Balık kavağa çıkmış zift turşusun yemeye
Leylek koduk doğurmuş baka şunun sözünü.
Uğruluk yaptım ana, bühtan eyledi bana[2]
Bir çerçi geldi eydür kâni aldığın kürkü.
Anlardan kurtulmadın ne ettiğimi bilmedin
Öküz ıssı geldi, eydür boğazladın kazımı.
Bir bâğiye uğradım gözsüz yılan yoldaşı
Haber sordum vermedi Kaysere durur azmi
Yunus bir söz söyledi hiçbir söze benzemez
Cahillerin içinde örter mânâ yüzünü
Şerh-i Nutk-ı Yunus: Yunus’a atfedilen “Çıkdım erik dalına “ diye başlayan şathiyyenin yorumudur. Çok okunmuş ve tutulmuştur.[1]
Niyâzî-i Mısrî kaddese’llâhü sırrahu’l azîz, Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz Efendi’nin ilahisinin sırlar dolu dokuz beyitlik kısmını açıklamıştır.[3]
BİSMİLLÂHİRRAHMANİRRAHİM
Çıktım erik dalına, anda yedim üzümü
Bostan ıssı kakıdı, der ne yersin kozumu
Bu beyitten murat odur ki, her amel ağacının bir türlü meyvesi ve yemişi olur. Zahirde her meyvenin bir mahsus ağacı olduğu gibi her ilmin bir mahsus âleti vardır. Onun ile hâsıl olur.
Meselâ ilm-i zahirin tahsiline lazım olan ilimler lügat ve sarf ve nahivve âdâb ve mantık ve meani ve hikmet ve hey’et ve kelâm ve hadîsve usul ve fıkıh ve tefsirdir. İlm-i bâtının tahsiline lazım olan ilimler ise hulûs-i daim (samimi teslimiyetle devam) ve olgun mürşid nefesi ile fasılasız zikir ve az yemek ve az konuşmak ve az uyumak ve yalnız kalmaktır. İlm-i hakikatin tahsiline lazım olan ilimler terk-i dünya veterk-i ukba ve terk-i terk etmektir.
Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz erik, üzüm ve ceviz ile şeriat ve tarikat ve hakikate işaret ederler.
Zira eriğin dışı yenir içi yenmez. Erik gibi olan meyvelerin cümlesi amelin zahirine misaldir. Üzüm gibi meyveler amelin bâtınına misaldir. Zira üzüm hem yenir ve hem nice türlü nimetler ondan yapılır. Sucuk ve köfte ve pekmez ve turşu ve sirke vb. nice türlü nimetler hâsıl olur. Fakat içinde bir miktar riya ve tezkiye çekirdeği olmakla amel-i bâtın denilir, hakikat denilmez. Ceviz sırf hakikate misaldir ki içinde asla yabana atacak bir şey yoktur. Hem yenir ve hem nice marazlara ve illetlere şifa hâsıl olur. Bu manalara göre bir kimse erik talep ederse erik ağacından ister, üzüm talep ederse bağından talep eder ve ceviz talep ederse ceviz ağacından talep eder.
Şimdi her kim üzümü erik ağacından talep ederse ol kişi ahmak ve cahildir. Kuru yere zahmet çeker, bütün emeği zayi olur, sonucu ve mahsulü ancak zahmettir.
Bir kimse zahir amelinin doğru olup olmadığını bilmek isterse anı şeriattan ve erbabından talep eder. Fıkıh kitaplarına müracaat eder. Ondan bilip öğrenip amel eder. Eğer bâtın amelinin salâhını ve fesadınıve tenezzülünü ve terakkisini bilmek isterse mürşidin telkini ile veusul-i esma (zikir)ile gönül kitabına ve ilm-î tâbire müracaat eder. Her gün rüyada ne görürse mürşidine arz eyler. Anlar da ona ahvali beyan eder. Ondan sorunları hallolur. Sülûk edip bir yetişkin olgun insan olur.
Bir kişinin ilm-i hakikati, kendini bilmekle Rabbi’ni bilmesidir. Bunun zevkine ve haline ermek isterse mürşid-i kâmil terbiyesi ve büyük perhiz ateşi ile nefsin bütün vasıflarını ve beşeriyetini ve benliğini yakıpmasivâyı (Allah Teâlâ’dan başka şeyleri)reddederek tamamıyla mahv-i vücud-i zıllî (bedenin uzantılarını isteklerini yok ve terbiye) kıldıktan sonra aynı vücud-i hakikî (Allah Teâlâ) olup fenası aynı beka olmak ile olur.
Bu üç ilmin başka başka yolu vardır. Yolu ile talep olunursa ümittir ki az müddetle maksut niyet hâsıl olur. Nitekim erik ve üzümün ve cevizin başka semereleri olup her biri kendi ağacından talep olunduğu gibi.
Bir kişi zahir amelini işlerken ben bâtın ilmini ve ilm-i hakikati zahir ameli ile ele getirip tahsil ederim dese ve birçok zahmetler çekse, meselâ kendiliğinden esmâ’ullaha devam etse ve oruçlar tutup halvetlerçekse, kişinin bu hali erik ağacından üzüm talep etmeğe benzer.
Bostan ıssından murat mürşid-i kâmildir. “Niçin kozumu yersin” deye çekişip kakıdığıtembihtir ki “Niçin olmaz yere riyazât ve mücahede eder yorulursun. Üç ilmi bir amel ile ele geçirecek mi sanırsın? Her birinin başka ameli ve muallimi ve mürşidi vardır” diye ehl-i kemal olanlar bunların gibi kendi başına sülûk edenleri gördükte nazar edip
“Niçin böyle edersin. Sana önce gereken, her bir meyve ne ağacından bittiğini bil, ona göre amel işle. Senin misalin buna benzer ki bir kişinin bahçesinde gizlice erik ve üzüm yemek için ağaca çıkıp, ceviz taşlayan gibidir. Bostan ıssı onu gördükçe niçin yersin kozumu (cevizi) dediği gibidir.” Zira hakikat mürşid-i kâmilin ilmi ve mülküdür. Onun tahsiline lazım olan ilimleri bilmeğe meleke ve istidat hâsıl etmek ve mürşid-i kâmil izni ile terbiyesiyle ağır perhizler ve ona tam teslim ve kendi renginden çıkıp mürşidin rengi ile hemrenkolmaktır.
Şimdi mürşit görse ki bir bir kişi kendiliğinden esmaya ve perhize devam eder. Ona der ki: “Sahibinden izinsiz bahçeye hırsızlığa niçin girersin?”
Şimdi tarikat ve hakikat ilmi mürşid-i kâmilin bahçesi ve mülküdür. Allah Teâlâ’yı zikretmek ve perhiz, o bahçenin kapısıdır. Her kim ki kendiliğinden sülûk eyler bir gayri kimsenin bağına hırsızlığa girmiş gibi olur.
Bunun hariçte bir misali de ona benzer ki bir kişi marangoz aletlerini pazardan alsa ve kendiliğinden marangozluk yapmak istese ol bir kişi ol sanatı işlemeğe başladıktan her murat ettiği işte hangi alete yapışacağın bilmez. Bir usta onu gördükçe: “Bre sanat hırsızı, küstah, acemi, bizim sanatımızı çalmak mı istiyorsun? Bu bizim aletimizi sen niçin aldın” der. Aslında ol kimse ol aletleri pazardan parası ile almıştır.
Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîzin bu beyitten muradı mürşitsiz ben tarikata ve hakikate kendi bildiğim ile amel etmekle kavuşurum diye çalışanların durumlarını temsil yolu ile açıklamıştır. Yani meselâ böyle olan ve mürşitsiz yola giden kimsenin hali her meyve hangi ağaçta bittiğini bilmeyen ve gönlü üzüm istediğinde erikte biter sanan ve erik ağacı diye ceviz ağacına çıkan kimse ve cümle renkleri siyah sanan kör gibi olur. Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz kendi bir zaman böyle mürşitsiz çalışıp bir şey hâsıl edemeyip sonra mürşide varmış veya başkalarını tembih ve uyarmak için söylemiştir.
Kerpiç koydum kazana poyraz ile kaynattım/Nedir deyip sorana bandım verdim özünü
Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz Hazretlerinin bu beyitten muradı kendiliğinden riyazet edenlerin riyazetinin sonucunu temsilyoluile beyandır. Yani bu gibilerin hali hemen poyraz ile çamur kaynatıp yemeğe ve yedirmeğe benzer. Zira bir kimse kendi her ne yerse isteyene de ondan verir. Şimdi, poyraz yemeği pişirmek değil belki dondurur. Sözün gelişi pişirir olduğu takdirde çamur yenmeğe yaramadığı gibi perhizden ruha gıda hâsıl olmaz. Ruhun gıdası olmayacak marifetullâh, Allah Teâlâ’nın ilhamı ve ilâhi varidat hâsıl olmaz. Belki çamur yiyenlerin bedeninde hastalık hâsıl olduğu gibi, böyle bir riyazattan da kötü adetler, şeytani vesveseler, bozuk fikirler ve kalb rahatsızlığı hâsıl olur ki, bunlar kalbi ve ruhu helak ederler.
Poyraz ile denilende Hz. Muhammed sallallâhü aleyhi ve sellemin mayası ve mürşidin telkini olmadığına işaret vardır.
Şimdi mürşidin nefes ateşinden, telkin çakmağı ile talibin kalbin kavına bir kıvılcım yetişmezse veya büyüklerin billur nazarına talip kendini tam teslim ile gelmezse emeği hebadır. Her ne kadar çalışsa da boştur. Ol ateşi bulup ciğerini pişiremez. Nitekim yönün ocağa dönmeyen her ne kadar üfürse ocağı yakamaz ve yemek pişirmez. Lâzım gelir ki çamur yiye. Şimdi bunun benzeri kimseler daima çamur yerler. Sonuçta küfre düşerler. Kendilerine muhtaç olanlara da daima çamur yedirirler. Allah Teâlâ cümlemizi muhafaza buyursun.
Genellikle küfre düşenler bu kişilerden olmaktadır. Bir sülûk ehl-i bunlardan birisine takılırsa kar gibi soğutup buz gibi dondurur. Sülûk ehline her bunun gibi soğuk nefeslilerden kaçınması lâzımdır.
Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîzin bu beyitten muradı talibi kendi başına mücahededen men ve bunun benzeri kimseler ile yakınlaşmasını önlemektir.
İplik verdim çulhaya sarıp yumak etmemiş
Becit becit ısmarlar gelsin alsın bezini
Bu beyt olgunlaşmamış mürşit hallerini beyan eder. Şimdi Hakk’ı isteyene olgun mürşit lâzım olduğunu bildirdikten sonra her mürşide gönül vermeyip bir Üstad-ı âkilve mürşid-i kâmil bulmağa çalışmak lâzım olduğunu beyan buyururlar. Yani perişan kalbimi bir mürşide teslim ettim kalb selâmeti bulmak için henüz dertlerimin birine derman ve ilâç bulmadan bana “Hilâfet makamına erdin, işin tamam oldu” der. Bildim ki nakıstır.
Zira iplik tefrika-i ulâya (büyük ayrılık)işarettir. Yumak cem’e işarettir. Bez olmak fark bâ’d-el cem’e (fark sonrası cem) işarettir ki kemal bundadır.
Bu beyt şeyhe teslim olmaktan maksut nedir onu bildirir ki tâ ki arayan bilip maksut ne ettiğin bile, bir mürşide vardığı zaman kâmil mi değil mi bilinmiş olur. Zira dert bilinmeyince derman bulunmaz. Önce talibe bilmek gerekir ki mürşide varmaktan maksat kendi vücudunda konulan insanî kemâlatın kuvveti her ne ise fiile gelmesine çalışmaktır.
Meselâ bir çekirdek kendisini bir bahçıvana teslim eder, hal dili ile der ki“Ey bahçıvan, lütfeyle, bana bir hoş terbiye eyle, benim içimde konulan kemâlâtımın kuvveti dışarı çıka, birim bin ola ve sen dahî kemal ile yâd olasın.” Şimdi bahçıvanın iyisi terbiyesinden bellidir.
Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîzin iplik verdim çulhaya diye temsili gayet lâtiftir. Zira her ne kadar insanî olgunlukta tavırlar ve menziller çoksa da, usulü üçtür.
Biri fark ve biri cem ve biri cem-ül-cem’dir ki ona şeyhler fark bâ’d el cem derler.
İplik farka işarettir. Yumak cem’e işarettir. Bez cem-ül cem’e işarettir. Asıl maksut ise iplik yumak olmak değil ahadühüma (Hakk-Halk)ile diğerinden örtülü olmamaktır.
Hakk’ı anlamak kolaydır. Zira şahitler ve deliller çoktur.
Hakk’a vardıktan sonra dönüp halkı bulmak güçtür. Zira müstakil vücudu yoktur. Kemal ise gene dönüp halka gelip Hakk’ı halka ve halkı Hakk’a âyine bulup ahadühüma (ikisinden biri)ile diğerinden örtülü olmamaktır.
Şimdi benim henüz kalbimin perişanlığı dururken ve işimden dahi bir iş bitmeden “Sen kâmil oldun” diye beni saçma sapan söz ile halife edip kendi gibi şöhret sahibi edeyim der.
Becit becit ısmarlar diye gaip sığasıyla beyan ettiği mürşidin muradı ile talibin niyetinin arası uzak olup ve mürşidin hali Talib tarafından bilinir iken, talibin maksudu mürşid tarafından bilinmediğine işarettir. Çünkü talip yumak olmadığını bildi, mürşit talibin bildiğini bilmedi veya mürşid talibi imtihan için bakalım nefsi olgunlaştım diye aldatıyor mu?[4]
Bir serçenin kanadın kırk kanlıya yüklettim
Kırk çift dahi çekmedi kaldı şöyle yazılı.
Bu beyt tarikat ilminin şerefi ve lüzumu ve sülûk ehlini sülûke teşvik beyanındadır. Dış tarafın düzeltilmesinden önce için daha önce düzeltilmesi gerektiğini beyan eder. Zira amelin zahiri kolay, batını ziyade güç olduğundandır.
Kağnı ile yürümek zahir (dışın) ameline misaldir. Kanat ile uçmak bâtın ameline misaldir. Şimdi bâtın ehlinin ameli dışı gören riya ehline ziyade ağır gelir. Çünkü riyalı amel kolaydır. Her ne kadar saman gibi çok olsa değeri azdır, Ama hulûs ile olan amel güçtür ve ağırdır. Lâkin her ne kadar altın gibi az da olsa değeri fazladır. “Bir saat tefekkür, bir sene ibadetten hayırlıdır”[5] “Allah Teâlâ’nın kuluna olan cezbesi, ins ve cinnin amellerine denktir.”[6]
Batın amellerinde terk vardır, kağnı ile gitmek gibi değildir. Çünkü tarikat ehlinin ilk ameli terk-i dünyadır. Terk melekût âlemine doğru uçmak için kanattır. Murat yakın ile olan ibadettir.
“Ehl’ullah’ın kanatları var, tüyü yoktur. Zira nurdandır. Melekût âlemine doğru uçarlar.” kanatlar olarda terkleri sebebiyledir. Şeyhlerin telkini, Hz. Muhammed sallallâhü aleyhi ve sellemin mayası ve esma zikri usulüne devam ve ağır perhizler ile biter.
Tarikat ehlinin en alt makamında olanın ihlâsını, sıdkını, yakininive güzel itikadını kırk âbidin gönlü çekemez. Çünkü bunlarda terk vardır.
“Dünya sevgisi her çeşit hatalı davranışların başıdır. Bir şeye olan sevgin seni kör ve sağır yapar.”(Kütüb-i Sitte)
Bir kimse nohut kadar cevheri kırk kağnıya yüklettim çekemedi demiş olsa murat onun kıymetidir ki hadd-i zatında yüz altın eder. Bu surette bir cevheri kırk elli kağnıya yükletmek uygundur.
Bu temsil hal ehlinin en düşük mertebesinde olanlara göredir. Zira serçe kuşların zayıfıdır. Uzak sefer edemez. Yüksek mertebede olanlar doğanlar ve şahinler gibidirler. Onların birinin ameli ve yakini ve zevki yüz bin âbidin amellerinden ve yakinlerinden ve zevklerinden fazladır. Onların kanadını kağnı değil belki yer, gök, arş, kürsi çekemez.
Bir sinek bir kartalı kaldırdı urdu yere [7]
Yalan değil gerçektir ben de gördüm tozunu
Bu beyt ilimde kâmil geçinen riyaset, mevki ve dava sahibi dünya peşinde koşan tarikat ehlini inkâr edenlerin halleri ile göze hor, hakir, fakir ve miskin gezen ariflerin kemallerini beyan eder.
Yani bunların zahirlerinin fakr-ü fenasını ve zayıflıklarını acizliklerinigörüp alay yolu ile onlara bazı sual eyleyip onlardan birisi bu gözüne sinek kadar görünmeyen ariflerle şahin gibi kartalı kaldırıp yere vurduğunu beyan eder. Yani gözde hor olan derviş azamet ve şöhret sahibi olan filân efendiye galip olup onu sindirdi.
“Ben de gördüm tozunu” söyleyen Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz kendileri de ümmi ve fakir-ül-hâl olup nice zahitler ve âlimler ona küçük düşürmek niyeti ile bazı suallere başladıklarında suallerine cevaptan sonra kendileri de onlara bazı şey sorup cevabında onları aciz ettiğini beyan eder, yani ol hal bana da vâki oldu, onlar gibi kartallara ben de rast geldim demektedir:
İbn-u Abbâs radiyallâhü anh anlatıyor: Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem buyurdular ki:
“Kim kırk sabah Allah’a ihlâslı olursa, kalbinden lisanına hikmet çeşmeleri akmaya başlar.”(Kütüb-i Sitte)
Aslında bir kimse kırk gün ihlâs ile sabaha kavuşsa, yani kırk gün ihlâs üzerine olursa ilim pınarları onun kalbinden lisanı üzere akar. Bunların bazısı kırk hafta ve kırk yıl ihlâs ile sabaha kavuşmuşlardır. Ömründe kırk gün ihlâsı görmeyen gönüle galip olmaya şaşılmamalıdır?
Şimdi kartalın, kuzgunun, arı ile ne münasebeti vardır? Kartal her ne kadar gözde, büyük ise de yediği leştir ve kendinden çıkan dahi cifedir. Ama arı her ne kadar gözde küçük ise de yediği güzel kokulu çiçeklerdir, kendinden çıkan dahi güzel lezzetli baldır. Doğan ve şahin gibiler ile münasebeti olmadığı besbellidir.
Bir küt ile güreştim elsiz ayağım aldı
Anı da basamadım göyündürdü özümü
Bu beyt yukarıdaki beytte bir miktar acayiplik anlaşıldığından yine taliplere nefsi kırma yolunu talim edip buyururlar ki: “Bir küt ile güreştim”
Buradaki kütten murat nefistir ki gözü şehvetleri savma ile süslenmiştir.
Elsizden murat şeytandır ki ateşten yaratılmıştır. İnsanda gazap sıfatı ateşin mayasındadır.
Nefs çocuk gibidir. Gıdasını vermez isen kesilir ve lâkin açlıktan hararet ve kuruluk hâsıl olur. Bu hararet galip olunca soğukluk ve rutubet yani nefsin isteği olan yemek ve içmek ister. Onun için yine nefsin muradını vermeğemecbur olup verir idim. Yani murat üzere nefsimi yenemezdim demektir.
Bu beyt yukarıdaki beytin zıddıdır: Yani der ki sureta her ne kadar zayıfsam da her düşmanıma Hakk’ın yardımı ile galip oldum. Fakat nefs ile şeytana tamamıyla galip olup ellerinden halâs olamadım. “Özümü göyündürdü” (İçten içe yakıp dağladı) der.
Bu beytte bir ikaz var ki salih kişi her ne kadar nefs ve şeytana galip olursa da yine kendisi nefsinin mağlûbudur. Bu nedenle dâvası olmayan ehli fena, zillet ve alçak gönüllü olmalıdır. Kendin daima âciz ve zelil göstererek ve nefsini “kötü ihtiraslara” düşürmekten sakınmalıdır. Çünkü kim nefsini beğendi ve onunla dost oldu, cümleye düşman olduğu gibi her düşmana da yenik düştü.
Daima nefse muhalefetten ayrı olmayan nefsine düşman olup her şeyle dost olur. Her ne kadar kendi aciz ise de her düşmana da galip olur.
Kütten murat şehvet sıfatıdır ki, çekicidir.
Eli var ayağı yoktan, murat nefstir.
Elsizden murat gazap sıfatıdır ki dafiâdır. (kovan, savuşturan).
Ayağı var eli yok, murat şeytandır.
Yani Allah Teâlâ’nın muradına muvafakat ve şeytana muhalefet üzere oldum. Nefse galip olmak vaktinde şeytan nefse yardım edip gazap sıfatıyla nefsime yardımcı olup, ikisi bir olup bana galip oldular. İbadetlere istekli oldukça şeytan beni menedip defederdi. Uzak durdukça daşeytana yardım edip üzerime yorgunluk bırakıp ibadeti terk etmeyi sevdirir ve lezzet verirdi. Daima bu savaş ile onlara gâh galip ve gâh mağlup olurdum. Bütün gücümle ellerinden kurtulup şerlerinden emin olamadım diye sülûk ehlini bu ikisi ile daima muhalefet üzere olmağa kandırır.
Derviş ne acâip bir sinektir ki, devler ve periler ile kahraman Süleyman aleyhisselâm gibi savaş eder. nefs ve şeytan ne yaman düşmanlardır ki, bu ikisinin elinden enbiya ve evliya ağlayıp inlemekten bir türlü kurtulamamışlardır. Çünkü bu ikisinin elinden kimse ayrı olamaz, ancak kendiliğinden tamamen fâni olan kurtulur.
Kaf dağından bir taşı şöyle attılar bana/Öğlelik yola düştü bozayazdı yüzümü
Kaf dağından murat şeriattır. Bütün mahlûkatı sarıp dairesine almıştır. Büyük âlimler (Allah Teâlâ onları çoğaltsın, onları kuvvetlendirsin, şanlarını yüceltsin) o dağ üzerinde her tarafından halkın durumlarına nazar edip dururlar ki her ne yönden bir hal meydana gelecek olursa etraftan ona taş atıp katil mi icap eder veya had mi veya tâzir mi veyatedip mi icap eder, fi’l hal emri icra edip ol tarafın yıkılan yerini tamir ederler. Zira âlemin düzeni onların vücutları sebebi iledir. Her ne yüzden İslam Dini’ne ve şeriata muhalif bir kimseyi görseler veya işitseler Allah Teâlâ tarafından bunlara bir dini gayret düşer ve onu önlemeğe çalışırlar.
Büyük şeyhlerin sözleri ise ekseriye mutlak olmakla anlaşılması gayet zor olup ulema bunların mutlak kelamlarını şeriata muhalif zannedip ekseriya lanet taşını bunların üzerlerine atarlar. Fakat o sözlerden meşâyihin muradı ulemanın anlayışına doğan mâna olmamakla onların lanet taşları meşâyihe dokunmaz. Zira üzerlerine hücum ederlerse o sözün şeriata muvafık yüzünü açıklayıp o lanetten kurtulurlar.
Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz Hazretleri buyururlar ki, ulema benim mutlak kelâmımı anlamamakla bana lanet taşını attılar. Benim muradım onların anladıkları gibi olmamakla taş yol ortasında kaldı.
“Öğlelik yol” demekten murat: Öğle günün ortasıdır; zahir ilmi de yarım ilimdir. Zira ilmin akidelere ve amellere müteallik olanı ilm-i kelâm ve ilm-i fıkıhtır ki, zahir ilmidir. Ahlâka ve içi temizlemeye ait olanı ahlâk ilmi ve hakikat ilmidir ki, o bâtın ilmidir.
Zahir ulemasından en çok iyi bilenin ilmi yol ortasına dektir. Öğlelik yol dediği ona işarettir.
“Bozayazdı yüzümü” dediği yani az kaldı ki muradımı anlayalar ve saklaması üzerime farz olan ilmi onlara keşfettirmiş olurum diye korktum.Zira rubûbiyet sırrını keşfetmek (açmak) küfürdür. Kadi Beydavî Tefsiri’nde يَا اَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّـغْ مَا اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَاِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ [8] âyetinin tefsirinde der ki: “Esrar-ı ilâhiden bazı sır vardır ki ifşası haramdır.” İhyâ-î ulûm’da Zeynel Abidin radiyallahü anhdan nakledip buyurur ki:
“Bazı ilim cevherleri vardır ki ben onlarıifşa etmiş olsaydım bana ‘Sen puta tapanlardansın’ denilirdi.”
Bu beytin manasını açıklamak bu kadar yeterlidir, ehli bunu bilir.
Balık kavağa çıkmış zift turşusun yemeğe/Leylek koduk doğurmuş bak a şunun sözünü
“Balık” vahdet denizinde gönüle doğan ilham yolu ile Allah Teâlâ’yı bilmektir O derya dahi arifin gönül fezasında olur. Bazen arif kişi deryasından dalgalanan balık gibi sahilinde dışardan gelenlere uzanır. Lezzetinden can ve dil ruhanileri gıda bulur.
“Kavak” bir meyvesiz boyu güzel ağaçtır. Murat, baş çekmek niyeti olan bilgiçlik davası edensoftadır Büyük velilerin düşünce ve sohbetlerinden bazı kelimeler ezberleyip yanına gelen gözü bağlılara ol hakikatleri kendi hali olmak üzere satar, niyeti dünyayı yemek ve yutmaktır.
“Zift turşusu” ise ne kendi hazzeder, nede dinleyenlere haz verir. Kendi hazzetmez, çünkü bilir ki kendi hali değildir. Dinleyenler dahi hazzetmezler, zira candan gelmeyen marifet lezzetsizdir.
Bunun benzerlerini kâmillerden birisi şöyle beyan etmiştir:
“Çadırlar aynı bildik çadırlar,
Fakat obanın kadınları başka kadınlar” [9]
Yani cahil dünyayı yemek için marifet sözünü diline alır. Arif onu görür, bilmemezlikten gelir, maarif sözlerini kor, turşu sözlere başlar ki saklandığını kâmiller bilirler. Zira leylek koduk doğurmuş gibi olur.
“Leylek”ten murat Allah Teâlâ’nın büyük kullarıdır. Zira leylek zahirde yemek, içmek ve tenasül yüzünden olan halini halka gösterir. Ama bir seferi vardır, onu kimse bilmez ki o seferi neredir. Arif billâh olan kâmilin de dış görünüşü halkladır. Ama iç dünyasını kimse bilmez ki nedir? Arifin gönlü ne makamda ve ne haldedir? Yedi kat gökleri, Arş’ı ve Kürsî’yi arasalar arif billâh nerede ittiğin bilmezler.
“Leylek koduk doğurmuş” denilmesi genellikle Allah Teâlâ’nın büyük velileri hallerini gizlilikle ile bağlarlar. Bu husus ile balığın kavağa çıktığını gördükçe ziyade gizlilik ile belki gayb kubbelerinin altında gizlenirler.Hallerini gizlemek için cahilane sözler söylerler. Nitekim cahil kavak gibi daima yüksekte olmak ve itibar görmek için, arifane sözler söyler. Leylek ise halk bana iltifat etmesin seferimden geri kalmayım cahilane hareket edip kendini öyle gösterir. Halk ise kavağın sözüne inanırlar, leyleğin sözüne ta’n edip “Bak a şunun sözünü” diye ayıplarlar. Fakat ehil olanlar ikisinin de sözüne itimat etmeyip “Bak a şunun sözüne” diye taaccüp ederler.
Uğruluk yaptım ana, bühtan eyledi bana
Bir çerçi geldi eydür kâni aldığın kürkü.
Anlardan kurtulmadın ne ettiğimi bilmedin
Öküz ıssı geldi, eydür boğazladın kazımı.
Bir bâğiye uğradım gözsüz yılan yoldaşı
Haber sordum vermedi Kaysere durur azmi
Yunus bir söz söyledi hiçbir söze benzemez
Cahillerin içinde örter mânâ yüzünü
Aslında Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîzin bu sözü gibi bir söz gelmiş geçmiş şeyhler tarafından söylenmemiştir. Görünüşte sözler alay ve istihzaya ve çocuk eğlencelerine benzer. Fakat bâtınen Allah Teâlâ mahremleri olan ilâhî sırlar ve hakikat manası vakıf olan dostlarının yüzlerine namahremden saklamak için çekilmiş duvak ve nikap gibidir. Ta ki nâ-mahremin gözü görmeye ve eli ermeye:
Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz ye bu beyt sahih olur:
Her bir âşık bu yolda bir türlü nişan vermiş
Biri nişan vermedi nişanımdan ileri
Bu kasidenin bir misali de şuna benzer ki, buzağının burnuna kirpi derisinden burunsalık bağlarlar, tâ ki anası depsin emzirmesin diye. Şimdi nâ-mahrem olanlar her beytin sütünü emmek istedikçe her beyt hakikî sütün vermez reddeder.
Bu kaside ağreb’u-ül garâibdendir. Misli gelmediğinden Yunus Emre’ye mahsustur. (Kuddise sırruhu’l-azîz)
[1] Nîyazî-i Mısrî, Şerh-i Ebyât-ı Yûnus Emre, Süleymaniye Kütüphanesi (H. Mahmud Efendi), no: 1099/2; ARİF, Hüseyin, Yunus Emre, İstanbul, 1977, s.49–62
[2] Altı çizili beyitler Niyazi Misri kuddise sırruhu Efendi bu kısımlara açıklama yapmamış. Bunun sebebi nüsha farklılığı veya sonradan başkaları tarafından yapılan ilave beyitler olabilir. Bu gazelde ve tarihsiz Osmanlıca Yunus Emre kaddese’llâhü sırrahu’l-aziz Divanında bazı fazla beytler vardır. Osmanlıca olan eserdeki gazel esas alınmıştır.
[3] Metin günümüz Türkçesi’ne ve cümle kuruluşuna çevirtilerek verilmiştir.
[4] “Bu fakir biçare Mısrî’den Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz Hazretlerinin bu dokuz beytini şerh ve beyan etmeyi bazı ihvan iltimas etmekle yazılıp sekiz ay miktarı evrak arasında şöyle perişan kalmıştı. Sebep ol idi ki acaba -azîz’in muradı üzere oldu mu veya olmadı mı? Düşünüyordum.
Bir gece rüyada Yunus Emre kuddise sırruhu’l-azîz Hazretlerini gördüm. Bu fakire büyük bir müjdeile iltifat gösterip buyurdular ki: “Benim sözlerime yazdığın şerhi çıkar, insanlar menfeatlensin” dedi. “İplik verdim çulhaya beytine yazdığın sözü yazma, işte şu mânayı yaz!” diye bu yazılan mânayı beyan buyurdular. Bu beyte bir başka mana yazılmış idi, onu terk edip bumâna yazıldı.”
[5] Suyutî Cami’inde “Bir saat fikir, altmış sene ibadetten hayırlıdır” lâfzıyla zikretti.
[6] Keşfu’l-hafâ, I, 352, hadis: 1069
[7] Orta Türkistan’da, Aral gölü civarındaki Harezm bölgesinde doğan Necmüddin Kübra (d.1145- hyt.1221) menakıbında bu olayın gerçekleştiği anlatılmaktadır.
Rivayete göre bir gün dostları ile zikir halkasında otururlarken bir kartalın bir serçeyi pençesine almakta olduğunu gördüler. Hazret-i Şeyh’in nazarı ilişen serçe kartalı kanadından tutarak yere çaldı.
[8] Mâide, 67
[9] Açıklaması: Kalıp o kalıp, ruhu başkadır.
ebulbeka@gmail.com
01.05.2011 Pazar günü Fatih[1] hocamın tembihiyle Hilal Tv’de Mustafa İslamoğlu’nun el-Esmaü’l-hüsnâ dersini dinlemeye başlıyorum. el-Alîm ism-i şerifini açıklıyor İslamoğlu. Nasıl oldu ben de anlayamadım, söz bir şekilde insan iradesi ve kader inancına geliyor.
Yüzyıllar boyunca milyonlarca müslümanın çizgisini kendilerine istikamet edindiği büyük bir İslam âlimi İmam Eşarî hedef tahtasına yerleştiriliyor. Suçlayıcı ve tahfif edici bir dille serdedilen eleştiriler, İmam Eşarî şahsında İslam ilim ve medeniyet tarihine karşı güven duygularını yıpratan, tarihi aidiyetlerin köklerine hoyratça asılan kuru, hamasi bir karalama seansına dönüşüyor.
Özellikle ifade etmeliyim, bu tür konuşmalar ortalama bir müslümanda sadece kendi dindarlığından şüphe etmek gibi bir reaksiyona yol açmakla kalmıyor, ilaveten dinin kaynaklarına ve temel ilkelerine dair zamanla nüksedecek derin şüpheleri de besliyor.
İslamoğlu, Eşarîliği eleştirirken Mâtürîdîliğe tutunuyor, bu toprakların Müslümanlarının Mâtürîdî oldukları halde nasıl Eşarîleştirildiklerinden dem vuruyor ve derin vahlar çekiyor. Bir Mâtürîdî olan Ömer Nesefî’nin akadini bile bu memleketin insanlarına Taftâzânî gibi bir Eşarînin şerhinden okuttular…
View original post 5.213 kelime daha
Merhum Muhsin YAZICIOĞLU suikastını planlayanlar, icra edenler, delilleri karartanlar ve adaleti geciktirenler! “ne bu dünyada ne de ahirette huzur bulamayacaksınız” 
AKAİDİ İSLAMİYYE MANZUMESİ
Huda rabbim, nebim hakka Muhammeddir Resulullah
Hem İslam dinidir dinim, kitabımdır kelamullah
Akaid içre Ehli sünnet oldu mezhebim hakka
Amelde Ebu Hanife mezhebidir mezhebim vallah
Dahi zürriyetiyim Hazreti Adem nebinin hem
Halilin milliyetiyem, dahi kıblem Kabe beytullah
Bulunmaz rabbimin zıddı ve nidd misli alemde
Ve suretten münezzehtir, mukaddestir tealallah
Şeriki yok beridir doğmadan sahi doğurmadan
Ahaddir küfvi yok İhlas içinde zikreder Allah
Ne cisim ve ne arazdır, ne mütehayyiz, ne cevherdir
Yemez, içmez, zaman geçmez, beridir cümleden Allah
Tebeddülden, tagayyürden, dahi elvan u eşkalden
Muhakkak ol müberrasır, budur sel-i sıfatullah
Ne yerlerde ne güklerde, ne sağ u sol ne ön, arda
Cihetlerden münezzehtir ki, hiç olmaz mekanullah
Huda vardır, veli yok varlığına evvelü ahir
Yine ol varlığıdır kendinden gayrı değil vallah
Bu alem yok iken ol var idi ferd ü tek ü tenha
Değildir kimseye muhtaç ve hep muhtacı gayrullah
O’na hadis hulul etmez ve bir şey vacip olmaz kim
Her işte hikmeti vardır abes iş işlemez Allah
Hulul etmez O zat abde ve hiçbir ferde zulmetmez
İbadın aslahı lazım değil halk eyleye Allah
O’na bir kimse cebr ile bir iş işletemez asla
Ne kim kendi murad eyler vücuda ol gelir billah
O’nun her bir kemali bi-tagayyür hasıl olmuştur
Ki yoktur muntazır olunacak hiçbir kemalullah
Sıfat-ı bakemal ile O daim muttasıftır kim
Kamu noksan sıfatlardan beridir zülcelalullah
Sekizdir çün sıfatı zati ilm ile iradedir
Hayatu kudreti haklku basar sem’u kelamullah
Alim oldur ki ilmine erişmez kimsenin aklı
İhata eylemiştir cümle bu eşyayı ilmullah
Mürid ol dileyicidir ve her şey üzre kadirdir
Ne kim diler olur peyda ala vefkı muradillah
Cemi u hayru şerri Ol diler takdiru halk eyler
Veli hayrı sever ancak ki sevmez şerleri Allah
Basir Oldur hakikatte her eşyaya nazırdır
Veli gözden münezzehtir, Müberra min sıfatillah
Semi Oldur işitir avazı hem sır ile cehri
Münezzehtir kulaktan Ol sıfattır anda sem’ullah
Mütekellimdir Ol amma beridir dilden ağızdan
Huruf u lafz u savt ile değil vasf-ı kelamullah
Sübutiyye sıfatı kim ne aynıdır, ne gayrıdır
Kadim u daim u zatiyle kaimdir sıfatullah
Hakk’ın mükerrem ibadıdır melekler yerde, göklerde
Avamından avami’nnası efdal eylemiş Allah
Yemek, içmek, hem erkeklik, dişilik yoktur onlarda
Hakk’a hiç asi olmazlar, mutidirler li-emrillah
Ve Cebrail ve Mikail ve İsrafil ve Azrail
Mukarrebtir, peygamberdir bu dördü hep eminullah
Hakk’ın yüz dört kitabı kim nebiler üzre inmiştir
Kitaptır onların dördü, duhuf yüzü, kelamullah
Zebur’u verdi Davud’a, dahi Tevrat’ı Musa’ya
Ve hem İncil’i İsa’ya getirmiş Cibril-i billah
Habibullah’a Kuran’ı getirdi hacet oldukça
Yirmi üç yıl içre cümle kat oldu vahyullah
Verilmiştir sahaifin onu Adem nebiye hem
Bunlardan ellisi Şit’e verilmiştir bi-emrillah
Dahi İdris’e aittir otuzu yok şek ü şüphe
Onu İbrahim’e anın, odur cedd-i Resulullah
Dahi ben enbiya hakkında bildim ismet ü fıtnat
Nezafet, hem emanet, sıdk ile tebliğ-i hükmullah
Kaderle zenb ü humk u kizb ü ketman u hıyanettir
Münezzehtir, müberradır cemi enbiyaullah
Nebiler ismini bilmek dediler bazılar vacip
Yirmi sekizini bildirdi Kuran’da bize Allah
Biri Adem biri İdris ve Nuh u Hud ile Salih
Hem İbrahim u İshak ile İsmail Zebihullah
Dahi Yakub ile Yusuf, Şuayb u Lut ile Yahya
Zekeriyya ile Harun ahi Musa Kelimullah
Ve Davud u Süleyman u dahi İlyas u Eyyub’dur
Biri de Elyesa’dır dahi İsa o Ruhullah
Birinin ismi Zülkifl ve biri Yunus nebidir hem
Hıtamı ol Habib-i Hak Muhammed’dir Resulullah
Üzeyr, Lokman ve Zülkarneyn üçünde ihtilaf oldu
Ki bazı enbiya derler ve bazı der veliyullah
Cemi’i enbiyanın evvelidir Hazret-i Adem
Kamudan evvel ü ahir Muhammed’dir Redululah
İkisinin arasında kati çok enbiya geldi
Hesabın kimseler bilmez bilir anı hemen Allah
Risalat’ı rusul, mevt ile batıl olmaz ol kat’a
Ve efdaldir melekler cümlesinden enbiyaullah
Bizim peygamberin ahkam-ı şer’i öyle bakidir
Ki ehl-i mahşeri bu şer ile fasledecek Allah
Ve mirac-ı Nebi haktır, ona şahsiyle muhtasdır
Çıkıp fevka’l-ulaya Hakk’ı görmüştür Habibullah
Cihan cümle cihat ile ve eczau sıfat ile
Hem ef’al ibadın hayrı ve şerri cümle halkullah
Anın ilm ü muras u halk u takdiriyle hadistir
Ki yoktur Halik u Bari iki alemde gayrullah
İbadın ihtiyarı vardır efalinde cüz’ice
O ef’al ile bulmuşlar sevabı hem ikabullah
Ol ef’alin cemilinde Hakk’ın hubbu rızası var
Kabihinde bulumaz ne muhabbet, ne rızaullah
Sevap ifdalidir Hakkın ve adlidir ikab anın
Vücub icapsız Hakk’a bi-istihkak-ı Abdullah
Mukarindir bu fi’le istitaat kim o kudrettir
Bulunsa istitaat bulunur teklif-i şer’ullah
Ki abdin kendi vüs’unda ne kim olmaz anı asla
Anı din içre teklif etmemiştir ol Rahim Allah
Haram erzaktır, herkes yer içer kendi rızkın hep
Ve kimse kimsenin rızkın alıp ekledemez vallah
Ecel vaktinde meyyittir o maktul ve ecel birdir
Ve hal-i ye’sin imanı değil makbuli indallah
Kabirde meyyite Münker Nekir dört şey sual eyler
Ki “Rabbin kim, nebin kimdir, nedir dinin ve kıblengah?”
Cevabın verenin cism ile canı zevk eder onda
Şaşıp küffar-ı asiler çeker onda azabullah
Bu dünyaya gelen gider ki kalmaz canlı bir kimse
Dahi yevm-i kıyamette eder emvatı ba’s Allah
Verirler defter-i a’malini her ademin onda
Kiminin sağ tarafından, kimin soldan maazallah
Hesabıyla kitabı var Huda’nın ruz-i mahşerde
Sorarlar herkesin akval-i ef’alin bi-emrillah
Kebairle sagair ehline ol gün şefaatler
Ederler enbiya ü ehl-i ilm ü evliyaullah
Ameller vezn olundukda dıratı geçmemiz haktır
Ve kevserle, sekiz cennet verir müminlere Allah
Girecek cennete müminler onda çok bulup nimet
Görürler şüphesiz anda niteliksiz Cemalullah
Ve cennetle cehennem varşimdi ehline bakidir
Cehennem yedidir, ehlini yakar daim o narullah
Kaza ile gelir her hayru şer Tanrı cenabından
Bulur hayr ehlini daim, olur şer, ehline hemrah
Ve Peygamber ne kim eşrat-ı saten haber vermiş
İnandım, cümlesin izhar eder vaktinde hem Allah
Çıkar yer dabbesi, deccal ve Ye’cuc ile Me’cuc
Soğar gün mağribden, çün iner gökten o Ruhullah
Kebire mümini imandan ihraç eylemez şirki ve illa andan ednayı
Dilediği kulundan her günahı affeder Allah
Kebairden kaçan caiz ikab ola sagairle
Ve bi-tövbe giden caiz kebairden geçe Allah
Kabul eyler duayı Hak Teala kendi fazlından
Ve hacat-ı ibadı hem kabul eyler Rauf Allah
Dahi iman ile İslam ikisi şey-i vahidir
Cenab-ı Hak’tan ol her ne getirdiyde Resulullah
Kamusun dil ile takrir ve tasdik eyledim bi’l-kalp
Birine yoktur inkarım, inandım şüphesiz vallah
Demem ki inşallah müminim, bel müminim hakka
Bu mana ile iman kesbi ve hem mahluktur vallah
Ve amma Tanrı’nınkendi kuluna marifet kencin
Hidayet kıldığı mana ile vehbidir ol tallah
Ve imanı mukallid hem sahih olmuştur amma ki
Ol istidlal-i aklı terk ile asim olu billah
Keramat-ı veli haktır, nebisi mucizatıdır
Keser az müddet içre çok mesafe evliyaullah
Bulurlar vakt-i hacette taamı hem libas onlar
Behaim hem cemadat ile söylerler bi-iznillah
Gahi su üzerinde meşy ederler vakt-i hacette
Havada hem uçarlar hark eder adetini Allah
Erişemez bir veli hiç nebinin rütbesine hem
Ona ermez ki ondan sakıt ola emr u nehyullah
Ve efdal-i evliya Sıdık-i Ekber, ba’dehu Faruk
Ve Zinnureyn’den sonra Ali’dir ol veliyullah
Bu dördü hem hilafette bu tertip üzre kaimdir
Bu çar-ı yardan sonra hem efdal evliyaullah
Kalan ashabdır ki cümlesinin zikri hayrolsun
Cemi al ü ashab-ı kiramı sevmişim billah
Aşere-i mübeşşere ve Fatıma, Hasan, Hüseyin
Bu ümmetten bunlar cennetlik olmuş eşhedü billah
Ve gayri kimseye ayniyle cennetlik denilmez kim
O gabya hükm olur ancak ne bilsin onu gayrullah
Ve ashab-ı kiramın cümlesinden sonra ümmetten
Cemi tabiin olmuştur efdal evliyaullah
İmam-ı müslimin, sultan-ı Müslim, hürr ü mükellef
Kureyşi, zahir olmalı edip tenfizü hükmullah
Ve berru facire uyup namazım kılarım bile
Hem onların cenazesi namazın kılarım lillah
Ve huf üzre hazarda hem seferde mesh caizdir
Ve müskir olmayan temr u ineb suyu mubahullah
Tasaddukla, duamızdan bulur emvatımız nimet
Ve fazl-ı emkine, eşhas u ezman hakdır ey vallah
Bilinmez müşrikin etfali cennette mi, narda mı?
Ve küffara Kiramen Katibin vermiş Kerim Allah
İsabet-i ayn caizdir, sihir insana vakidir
Beşer aklından efdaldir ulum-i enbiyaullah
Delile müçtehid evvel bakıp eyler isabet hak
Ve sonra muhkeme bakıp hatasın affeder Allah
Ki hak birdir, muayyendir ve Kuran u hadis ancak
Ne miktar olsa mümkün zahirine hamlolur hergah
Bu zahirden ol ehl-i batılın davası manaya
Uduli hem nususi redd u istihfaf-ı şer’ullah
Ve lafz-ı küfr ü tav ile ve kahin sözlerin tasdik
Küfürdür lakin inkarı yeniden tövbedir lillah
Hem istihlal-i zenb ü rahmet-i Hak’dan ye’si, hem de
Azabından emin olmak bu cümle küfürdür billah
Huda otuz iki farzı ibadına buyurmuştur
Kamusun farz bildim, boynuma aldım bi-tav’illah
Şürut-u beştir İslam’ın ki: Tevhid u salat u savm
Zekat u hac ganiler hakkına farz eylemiş Allah
Namazın şartı hariçte olanlar altı farz olmuş
Ve erkanı içinde oldular hem altı farzullah
Dışındaki taharet, setr-i avret, vakti bilmektir
Ve abdest almak ve niyet hem istikbal-i Beytullah
Namaz içinde tekbir-u kıyam ile kırattır
Rüku u ka’de i uhra ikişer secdedir lillah
Vüduun farzı yüzün, ellerin dirsekleriyle hem
Başa mesh eyleyip, ayakları gasl et dedi Allah
Ve guslün farzü üçtür: Mazmaza dahi istinşak
Üçüncü, cümle azasın yumaktır tövbeten lillah
Teyemmüm eylemek vaciptir abdest ile gusl içün
Su bulunmazsa, ya kudret yoğ ise bu şer’ullah
Onun rüknü iki vurmak, şürutu beş: Biri niyet
Said u Tahir u mesh u biri acz-i ibadullah
Ve savmın farzı üç: Niyetle, ekl ü niki terk etmek
Fecir doğunca gün batınca imsak oldu emrullah
Dahi haccın füruzu üç: Biri ihrama girmektir
Biri vakfe cebel üzre, ziyaret oldu Beytullah
Haramı itikad etmek haram andan sakınmaktır
Helali hem helal bilmek budur cümle füruzullah
Hep ashab-ı Güzin u tabiin u müctehidin
Ne ki var Ehl-i Sünnet ve’l-cemaat cümle ehlullah
Kamunun itikadı bu yüz on beyt içre bil Hakkı
Budur hak mezhep bunda sabit eylesin Allah
Eğer benden küfür amden, hataen sadır olduysa
Ben ol küfrün ceminden beri oldum li-vechillah
Dahi şer’a muhalifse eğer akval-i ef’alim
Ben anlardan rücu ettim ve niyet karbeten lillah
Ne ki kılmış Habibullah bize tebliğ-i ahkamı
Kabul ettim anı Amüntü billah ve hükmullah
Dilim ikrarını kalbimle tasdik eyledim candan
Senin hıfzında imanım emanet olsun ey Allah
Nefs-i emmâreden kurtulmuş olmanın alâmeti,
insanların övgüsünü ve ayıplamasını eşit görmektir! “
~
Mevlana Halid-i Bağdadi (k.s)
“Hayat böyledir dostum !
Geçer beklemekle..
Ümitlerin bittiği yerde ,
Abdest al ve sabahı bekle..”
“Güzel sevgililerin oturduğu sarayları elden kaçırmayın sakın
Ta ki bu dünya hanında başka şeye takılmasın gönül yanlışlıkla
Allah’ım, ne harikadır biteviye dönüp duran bu dünya çarkı
Devranında şaşmıyor bir nokta bile yanlışlıkla
Gece gündüz seyrine gelir daim didarının
Bu seyr ü devranı yapmazlar yanlışlıkla
Demeyin meşşatenin, sevgiliyi bir gelin gibi süslediğini gizlice
Benlerle nişanları bir arada koymamıştır yanlışlıkla
Cömert ol ruhlarımıza karşı ey sevgili,
Kapatma ne olur yakandaki düğmeleri yanlışlıkla
Eğmezsen eğer başını, siyah zülüflerinin önünde sevgilinin
Akıbet, korkarım yitip gitmesinden imanın yanlışlıkla
Bu sonsuz feza, bu dönüp duran evren çarkı
Bir hayaldir aslında irfan ehli nazarında
Tümüyle birdir ünvanı bu kâinat kitabının
Bulunmaz onda bir tek hata bile yanlışlıkla
Deryada esen muhalif rüzgarlar pek çoktur
Sakın kırayım deme dümeni yanlışlıkla
Şunu bil ki, sen tıpkı bir ip cambazısın
Allah aşkına, kıl kadar olsun bozma dengeyi yanlışlıkla
Çiğ taneleriyle dolu bir gül var elimde benim
Yazık ki bülbül gülistana gitmiştir yanlışlıkla
Kalem hatasıdır şimdiye dek olan tüm hatalar
Yoksa koymadım bu yanlışlıkları divanıma yanlışlıkla
Endamın içindir güneş etrafındaki nur hâlesi
Konmamıştır yoksa oraya yanlışlıkla
Her türlü tatları zevk eden hikmet üstadının
Görmedi kimse kadehe mey döktüğünü yanlışlıkla
Bir küllî kanun geçerli bu dünyada baştanbaşa
Sapmalar, eğrilikler, perişanlıklar yok yanlışlıkla
Tertemiz bir fıtrat, dengeli bir güç gerektir kuşkusuz
Tâ ki aşk sanatı üretmesin yanlışı yanlışlıkla
Mela’nın gözbebekleri sevgilinin gözlerinde gördü kendi aksini
Nîşanî gibi sevgilinin siyah benlerinde kaldı yanlışlıkla”
ben ol,bil... 